Le Romen hin nekbareder problemos la bučaha, phares rakhen buči. Ňikhaj len nakamen, le Romen diskrimiňinen. Sar teľefoňinen andre firma kaj hin voľno than, ta phenen lenge kaj len andre buči len. Aľe sar aven pro than, the dikhen kaj oda hin Roma ta imar len nakamen. Avka keren le Romenca andre calo republika but gadžikane firmi. Te avel pro voľno than, odoj kaj pes navižadinel žadno profesija gadžo, ta lestar nakamen ľil hoj hino avri sikhado, aňi leske nakampel, aľe Romestar vižadinen. O Rom mušinel te avel avri sikhado choc pre oda than aňi nakampel sikhade manušes. Le Romen hin la bučaha problemi tiž the anglo rasizmus, aľe tiž hin čačipen kaj le Romen hin problemi la bučaha anglada kaj nane avri sikhade. No ta so akana aleha te kerel.

Odoj kaj le Romen nalen andre buči angle diskriminacija, anglo rasizmus kaj Romes nakamen ča angloda kaj hino Rom, ta nakampel pes lenge te del. Avlas bi lačhes, te cirdel upre e duma pro volkmenos, pro diktafonos, pro cikno magnetofonos, garudo andre žeba abo andre taška. Paľis aleha te džal andro romane organizacuji, abo andro gadžikane save terdžon, the maren pes vaš o manušeskre prava. Sar avela lende andro vast aľe dokumenti ta jon šaj vazden upre sudos ole firmenca so naile le Romen andre buči ča vaš oda hoj hine Roma.
Pre buči kaj kampol sikhade manušes, ta but Romen nalen ča anglada kaj nane lan ňisava procesuji, kaj nane avri sikhade. Aleha pes imar nadel but te kerel, aľe ko kamel ta šaj phirel andro rekfalifikačna kurzi pro profesiji andro stavebno oboris. Tiž nane phendo hoj ajso manuš imar chudela buči, aľe hin les bareder šanca. U so ačhel le Romenge aleha te kerel? O daja, o dada musaj te bajinen pal peskre čhavore kaj len te naavel ola problemi sar len. Kaj te phiren andre škola, kaj te sikhľon avri.
Sar hin o Rom bičhado pro voľno than pal o pracakos, ta tiž mušinel te džanel peskre prava the povinosci. Te pes jedňinel pal ajsi buči kaj nakampel te avel avri sikhado ta vaš oda than pes Rom mušinel te džanel te marel. The le sukromne firmenge kampol te rješinel e aktivno bučakeri poľitika andre ČR. Ajsi firma savi lel andre buči manušes pal o pracakos, chudel le štatostar dotacija pro duj berš. Mušinav te phenel kaj oda hin dosta bare love. Savi firma thovel andre buči but Romen, šaj mangel, the šaj chudel le forostar, abo le štatostar buči, štatno zakazka. Aľe tiž mušinel te džanel savo postupos the save kriteria hin andre kaja poľitika. Musaj te vakerel le institutoha (Ministersvo práce a sociálních věcí).
Našči phenav hoj te Rom kada savoro doľikerla hoj imar chudela buči, o rasizmus, e diskriminacija, e ňenavisca ki o Roma ačhela talam imar furt.

Gejza Horváth