Romaňi historija hin bari čirlatuňi, kajča but Roma nadžanen, katar pes ile, khatar hine, katar avle, u varesaven romen oda aňi na interesinel. Hin phendo kaj o Roma hine andal e Indija, šaj oleske te pačal, bo but Roma dičhon avri sar te Indi. Hine kale, u pro čačipen, the andre duma hin amen but indicka lava. Pro svetos hin všeľijaka Roma, savoren hin aver kultura, savore uznajinen vareso aver, uznajinen aver hodnoti, aver dživipen. Aľe musaj tiž te phenel kaj savore Romen hin aver parsuma.

Amen dživas adaj, andre Čechiko, the amen hin amari kultura, amari pačiv, amaro lav, amare giľa, amaro bašaviben. Adaj dživen všeľijaka Roma, ungrike, slovaňike, moravska, čechike, Sinti, the vlachike Roma. Savore Roma pal save dav duma imar pes zadzeľinde andre čechiko společnosca, aľe o vlachi mek na. Jon hin aver manuša talam maj savore vlachi hine parne, hin len aver parsuma, the aver duma, u andre společnosca len hin peskre tipicka problemi so peske keren jon korkore. Hin len problemi the angloda kaj andre pesko dživipen namukhen ňič so šaj lenge šigitinel, so šaj len vazadel upre. Imar but berša dživen ča peskre zakonenca pal save peske gondoľinen kaj hine lačhe. Kajča jon mekh pre oda naavle kaj anglal peskre purane zakoni ačhile andre bari civiľizacija but berš palal te živel, kaj jon hine pre oda nekh goreder.
Choc dživen o vlachi andro štatos kaj hin bari demokracija the avka džan furtom ča peskre dromeha. Hin len pesko dživipen, le gadžendar peske mekh naile nič, choc dikhen pre savi bari uroveň o gadže dživen. O vlachi ľikeren peskro čačipen vakeren kaj lenge nakampel kaj lengre čhave te aven sikhade avri manuša. But vlachi nadžanen te pisinel te ginel bo naphirenas andre škola. U vaš kada pes pares chudena andre společnosca pro lačho than. Ňiko buči nakerel, moneki but vlachi o džuvľa o murša, hine phandle andro berteni u lengre čhave baron avri andro javitovi. Vlachike čhavore baron upre sar stromi andro veša, andre škola phuren ča angle oda, kaj mušinen. Sar uľol andre vlachiko fameľija čhajori ta la nane ajsi pačiv sar te lenge uľol muršoro. Kaj živel rom romňaha ta muršes hin bareder than, jov hino kraľis u la džuvľa andro dživipen nane ňisavi cena. Kajča o čačipen hin ajso kaj vlachiko džuvľi ľikerel sávoro andro vast, joj phirel te čorel, joj ľikerel calo fameľija u te na joj ta savore meren andre bokh.
Paš o vlachike Roma hin ča vaj keci podnikateľa so pes džidžaren pačivales aľe but vlachi čoren, bikenaven o drogi, u jekhe pindreha hine furton andre bertena. Sar lenca avela dureder, talam džanel ča o Del. Aľe o čačipen hin ajso kaj lenge kampel te šigitinel, te cirdel len avri andal lengro purano dživipen. Lengre zakoni o krisi o sudi imar nane ajse pačivale sar has varekana, adadžives lenge imar ča ubližinen. Le krisostar pes adadžives ačhľas lichva so ča cirdel le manušendar avri o love, cirdel pal lende tele e cipa, namukel len slobodnes te dživel. Jekh vlachi le krisostar barvaľon u aver pes lestar ačhen žobraka, aľe jon furton ľikeren peskro bo daran pes vareso te phenel.
O vlachike sudi oda hin adadžives bari špekulacija, the bare podvodi, manušes thoven andro krisos kana ča kamen. Narokom phenen pre leste oda so nane čačo, sudzinen les, peken pre leste baro štrofos the o love peske muken.
Pro vlachiko drogovo dileris pekel o kriso tiž štrofos, mušinel te počinel bare love, aľe o drogi bikenavel dureder. Kajso hin o čačipen, kaj o vlachike sudi o krisi le vlachenge napomožinen ale hin lenge pre bari škoda, bo moneki lenge ubližinen

Gejza Horváth

Redakční poznámka: tento článek nevyjadřuje stanovisko redakce