Pal o Roma pes imar pisindža moneki but, the me korkoro imar pisindžom dosta. Aľe vaš oda kaj imar avel e Karačoň, ta leperdžom mange sar varekana ľikerenas o Roma e Karačoň the sar dživnas sar mek somas cikno čhavoro.
Varekana has o Roma savore čore, aľe lengro barvaľipen has o emberšikos, e pačiv, o jilo jek, ke avreste, o čačipen, the o romipen.

O Roma peske pačanas, nachochavenas pes, ňič anglal peste nagaruvenas, ľikerenas paš peste, nakoravenas o jakha anglal peste. Šigitinenas jekh avreske sar šaj, the džanenas kaj našči pro manuš te uštarel, te phirel pal leste, te pekel les tele, the te rodel pre leste ňič ča o bibachtaľipen.
O cudza pes ľikerenas sar te fajtos u o fajtos has ajso zoralo jekhetaňiben, kaj aňi o beng les narozčinelas.
E pačiv pes o Roma denas the le chabeneha, bo džanenas kaj o chaben hin le Devlestar. Sar tavenas, ta ľigenenas pro taňiris te koštinel tato chaben le cudzonenge the la fameľijake. Has jekh,či avelas andro kher manuš rači abo dživese, o Roma les denas te chal. Namukhenas bokh te merel ňikas, sar chanas the vareko avelas andro kher, ta kidenas leske pro taňiris chaben tiž.
Kerav baripen andre amari pačiv, andre amaro amberšikos, so amendar kerelas lačhe manušen. Nadel pes lavenca te phenel save has varekana o Roma, oda manuš musaj te predživel, the akor džanela ko has o Roma, akor prindžarela, kaj manuš šaj duminel the šaj dikhel le jileha.
Devla miro kanav te vakerel pal o Roma the paš oda mange the leperav sar somas čhavoro. Marušen pre mande, aľe phenava tumenge čačipen, hin mange lačhes paš o jilo sar mange pre oda leperav.
Baruvavas upre paš o Roma, sar gadžo dukhavelas miro jilo, ta o dad e daj mange les sascarenas avri, sar mange sikhavenas hoj man rado dikhen.
O dživipen andre Romaňi koloňija delas le čhavoren, le ternen the phure manušen bari sloboda. Andre koloňija baruvahas upre savore andre istota the andre bari romaňi pačiv. But Roma adadžives pal e pačiv imar ča vakeren.
Džanav, kaj nasom korkoro ko bariľas upre pačivales, ko avka dživeles sar me, džanav kaj mange but Roma achaľon, kaj džanen pal soste varerav. Marušen pre mande, kamavas tumenge oda ča te leperel. Aľe kaj te na bisterav so kamavas tumenge te phenel anglunestar, ta visarav man pale, the vakerava dureder pal o Roma, the pal e Karačoň.
Ideos angle Karačoň, has moneki šukar, o Roma dživenas phundrade jilenca ke peste. Rado has, kaj imar avel e Karačoň, the richtinenas pes pre late. O murša džanas andro veš stromikoske anenas ajso baro so doreselas dži andre povaľina. Thovenas les andre drevarňa, abo pro gankos, kaj te roztačol, odoj lestar džalas e bari pacha.
O Roma pratinenas, maľinenas avri o khera, šulavenas anglo khera, žužarenas avri o bova kaj tena zaduvinel.O drevarňi štapinenas le kaštance, le angarenca. Phirenas te cinavel andro gav, the andro foros, lenas peha he le cikne čhavoren. O Roma cinavenas ajci chabena kaj lenge nareščolas anrde taška. Sar avenas khere ta o chaben ananas pro dume andro zajdi, abo pro verdoro, abo andro kočaris. Le čhavorende, has andro vasta oda so rado chanas, vaj cukri, salama, abo kolbasa.
Angle Karačoň avenas khere pal o Čechy, o Roma so odoj kerenas buči, khere, pal pesko fajtos avenas the ola Roma so imar odoj bešenas. O chabena anenas pherde kufrenca. Has baro šukariben, pernas bare jiva, o Roma avri pro pľaci mudrarenas le balen. Le bales murdarelas o gadžo u o Roma leske šugitinenas.
Jekh rakinenas tel o kolos, aver hordinenas o paňi, u varesave džene ča terdžolas the dikhelas so pes kerel. Jekhe dženenge has pal o balo pharo a aver les ašarenas, keci the savo lačho mas lestar avela. Has the ajse Roma so zavidzinenas. Le masestar the la grajzupatar (zuminatar) so tadžolas andro kolos, koštinenas savore Roma, o phure pijenas samohonka (thardži, peľenka). Amenge le čhavorenge nahas sabatno te pijel, ta o dada amen denas keredo tejos rumoha. O parne the o kale hurki tadžonas andro kolos, o Roma bašavenas u o mešaris džalas peske te khelel varesavona romňoraha. O Roma lestar kerenas o baro čušagos kaj o kadžo khelel romaň džuvľaha. Marušen pre mande, adadžives olestar asav, aľe avka oda has, talam asan olestar the tumen.
Jekh, abo duj džives angle Karačoň, o romňija imar pekenas o šinga, o marikľa, u o cikne čhavore ča užarenas kana lena o daja o pekiben avri andal e rura. O pekiben mekh aňi našiľaľolas, imar peske les thovnas andro žebi kerado the sankinenas pes pal o hedži, abo pro ľegos.
Jek džives angle viľija imar has le Romenge richtimen pro skaminda o peke masa, andro khera terdžonas o stromiki le čukoladenca, le phabenca, le orechenca, le salonkenca.
O Roma nasovenas užarenas pre jepaš rat u mekh rači phirenas kher kherestar te vinčinel, jekh avreske.
Pre viľija has savore Roma jekhetane, vičhinenas pes ke peste, the bečeľinenas jek avres. Pro skaminda thovenas savoro, so len has. Thovenas taňiris chaben the tharži tiž le mulenge, u amen o čhavore samas rado kaj chudľam vaj uraviben, abo varesavo guľipen, abo varesave hrački. Avri has rači baro šil, amende has pro šere le dadengre baranici, o vasta tačarahas andro žebi, abo ande chodov paš o pele.
E lim amence tel o nak fadžinlas šilestar o phike has amenge dži paš o kana the phirahas pal o gav te giľavel le gadženge tel o blaki.
Džanahas ča jekh gadžikani koleda, aľe the odi giľavahas nalačhes. So kamahas te giľavel, Povedzce nam pastirove co zsce vidzeľi, ta giľavahas, Povedzce nám pankuškove co zsce vidzeľi. Pankuškove gilavahas vaš oda, kaj o pankuški hin lačho romano pekiben u varesave pastora so len šoha nadikhľam nadžanahas koda hin, has amence čorde. Pašeder has amence the tačarenas amen o taški le chabeneha the o žebi churde lovenca so amen denas o gadže vaš o giľavipen.
Sar phirahas pal o gav ta andal e koloňija pre amence o roma imar vičhinenas: „Aven tele chan amare pele.“ Amen džanahas kaj oda hin bare džungle lava. Kajča achaľuvahas oleske avka, hoj imar tedžas te giľavel tele ki o Roma. U sar giľavahas tel o blaki le romenge ta vičhinenas amen andre lavenca, Aven andre chana jandre. Oda has tiž bare džungle lava, aľe amen oda lahas avka, hoj imar tedžas andre, andro kher, te tačol. Andro kher vinčinahas žičinahas le romenge but bacht the sascipen. O Rom amendar zumavelas avri či o dad mek sovel rači paš e daj. Či e baba kerel vika andal o soviben, the so vičhinel. Amen o diľine čhavore savoro leske phenahas vavri so rači šunahas la babatar abo la datar. Oda has: „Jaj Devla miro ta soda manca keres.“ Duminahas kaj lenge džalas bare džungle sune, ta hoj daratar kerenas vika. Kajča nasigeder imar džanahas savo has o čačipen, vaš oda samas but čhave andro kher kaj nahas amen televizija.
Vaš o giľavipen the vaš o vinčišagos amen o Roma denas marikľa, šinga the varesave lovore. Sar džahas avri andal o tato kher, ta takoj pes amence kamela te muterel, muterahas le romeske pre fala. Sar dikhelas avelas avri pindrango, kerelas pre amende bari bida the lelas amen palal vikaha, Džan le dajenge andro mindža. Aňi nastačinahas te garuvel o karora, the denašahas so birinahas, našavahas the o šinga o marikla. Džahas dureder, o Roma pre amende užarenas, všadzi amen denas bari pačiv. Phirahas kher kherestar.
Romale vakerav tumenge čačipen, bo kanav kaj te asan the tumen. U te asan, ta džanav kaj pre mande narušena, bo džanen so hin romano pheras.
Mekh napisindžom savoro pal e Karačoňa, pal o Roma, ale imar nane but so kanav tumenge mekh te phenel. Vakerava dureder. O Roma ľikerenas pes pre Karačoň jekhetane, bašavenas, giľavenas, khelenas, pijenas dži andro silvestros, u pro nevo berš vinčinenas peske hinke the bečeľinenas pes mekh jekh kurko palal.
Adadžives imar nane oda avka sar varekana, but našľiľa paš amende paš o Roma u varesave Roma ani nakamen amari tradicija. Ľikeren gadžikani Karačoň. O phure imar ča leperen u o terne manuša ani nadžanen pal soste oda has. But Roma nadžanen peskri kultura, peskro običajos, o giľa, o bašaviben, e pačiv, o Romipen. Nadžanav sar oda avela amenca le Romenca dureder, gondolinav mange kaj vaš o penda berš savoro našľola avri, kaj naačhela amendar ňič.

Gejza Horváth