Andro Roma bari kedva hin,vakerel pes kaj o Roma bare lavutara hine. Talam kada ela the čačipen, bo andre dojek fajtos pes rakhel furtom jek manuš ko pre varesoste bašavel. The o Lukaš Čonka (23) hin baro lavutaris, uľiľas Bernate andre lavutariko fameľija. Imar čhavorestar bašavelas pre lavuta, savoreha pes šhidžas pre peskro papus so has baro primašiš. O dad, e daj kerenas andro Lukakašiš baripen. Sar has bijav, či boňa, ta anelas peske e lavutica the presikhavlas pes le fajtoske sar džanel te bašavel. U vaš oda kaj džanelas, ta o dad,e daj les dine andre škola, kaj lestar vareso te avel. Le Lukašis sikhavenas te bašavel bare profesora. Imar cikňa varbatar has maškar o čhavore andre škola nekhfeder, khelelas avri the o koncerti. Has te dičhol kaj lestar avela lavutaris, ča mušinla te sikľol dureder. The avka has, geľa te študinel pre romaňi konzervatorija, dži pre Slovensko ke Kaša. Vakeravas leha, u jov mange phendža sar študinel, sar leske džal o bašaviben, the sar leske hin.

Sar doavľal ko bašaviben?
O dad, e daj hine andal o lavutariko fajtos u jon kamenas kaj the mandar vareso te avel. Has mange bares pre kedva sar dikhavas kaj o cikne čhavore imar bašaven, ta kamavas te bašavel the me. Le bašavibnaha baruvavas upre cikňa varbatar. Kaj avavas, odoj o roma bašavenas.

Soske kamehas te bašaves pre lavuta?
Kada kerdža o dad, e daj. Andre fameľija nahas primašis, u vaš oda kaj miro papus bašavelas pre lavuta, ta kamenas kaj te bašavav pre lavuta the me. Aľe e lavuta has the mange pre kedva.

Keci beršendar bašaves?
Le bašavibnaha balaginav imar eftaberšendar, aľe andre škola chudľom te phirel až dešudujeberšendar. Sikavenas man bare profesora.

So paš lende sikhľohas?
Sikavnas mange sar te ľikerel e lavuta, sar te ľikerel o hinovos, sar te rakinel o angušča. Sikavenas mange la lavutakri technika, the namukenas man andal o vasta. Kamenas mandar te dochudel so nekhbuteder, khere mušinavas te bašavel sako džives. Sar has mange dešueftaberš, ta bi e lavuta imar našči avavas.

Soske geľal te študinel pre Romaňi konzervatorija dži ke Kaša?
Ke Kaša geľom te študinel vaš oda, hoj šaj man odoj sikavav vareso buteder sar pre štatno konzervatorija. Hin odoj buteder obora sar pre klasicko konzervatorija, nasikaven te bašavel ča klasika. Odoj andre škola hin trin bare orchestri, jekh klasicko, aver džezovo u hin odoj the cimbalovka. Manuš šaj peske kidel avri so kamel, šaj peske probinel te bašavel dojekhe orchestroha. Manuš aleha sikhľol but. U mange sar primašíske ada kampel kaj te džanav kajse bare orchestrenca te bašavel. Manuš nadžanel so les andro dživipen užarel. Vaš o štar berš sikľiľom aleha but.

Bešes Bernate u andre škola phires dži Kašate, sar hin tuke?
Korkoro manuš andro svetos našči užarel ňikastar ňič. Mušinel te džanel te gazdinel le lovenca, bo sar na ta merel andre bokh. Geľom andro svetos the nadžanavas nič, adadživel imar džanav man pal peste te postarinel. Kada man khere šoha nasikadžomas.

So tut sikadžas, the so tut dinas e škola Kašate?
Imar hin man kerdži e matura, akana mange kereav mekh o absolutorium, hoj šaj mandar avel učiteľis. Adadživel imar andro dživipen nanašľuvava, siklade man oda so pre klasicko škola man šoha nasikadehas. Šaj bašavav kaj kanav, adadžives primašis mušinel te džanel te bašavel univerzalno bašaviben u sar nadžanel, ta phares pes chudel te bašavel. Šaj bašavav džezos, klasika, šaj bašavav pro kheľiben, šaj bašavav andro bare orchestri všeľijaka žanri. Tiž šaj manke kerav banda korkoro, lačhe lavutarenca šaj džav te bašavel andro cudza štati.

Sar dikhen pre romaňi škola o gadže?
O profesora džanen kaj pre amari škola hin amen the standarto sikaviben, pre amari škola študinen buter gadže sar Roma. Alestar o gadže džanen. Tiž džanen kaj kamende musaj pes te sikavel buter sar pre lengre školi. Džanen hoj hin amen trin orchestri, hoj phiras buter te koncertinel sar jon. bašavahas imar the le prezidentoske. Le raditeľis le Gejza Adam diňa metaľis, metaľis chudle štar the študenti, me tiž. O gadže den amara škola bari pačiv, kaj bašavas ta aven buter gadže sar Roma.

So kereha sar imar naštudineha?
Mekh nadžanav,aľe talam kerava avka, hoj jekh berš mange odpočuvinava u paĺis dikhava so kerava. Šaj džav te študinel pre akademija, abo šaj džav te bašavel. Talam nange kerava duetos kanav te bašavel ča klaviriha.

Ko sikhavel pre tumari škola?
O raditeľis hin Rom, vaš leske zaačhel gadžo. Pre amari škola sikaven buter gadžikane profesora sar romane.

Šaj džan odoj te študinel the aver romane čhave, čhaja, so tu phenes?
Mušinav te phenel čačipen, šaj džan, the šaj bi avenas rade kaj pes odoj dochudle. Savore ko phirenas andre kaja škola, študinel dereder, abo bašaven, ňiko nabešel khere. Avelas bi tiš lačhečs kaj o Romane lavutara te aven sikhade, kaj te aven študimen. Manušeske andro dživipen oda kampol.

So hin perdal tute e lavuta?
Vareko phenel kaj oda lesklo maro, me phenav kaj la lavutaha barubav upre, e lavuta hin miro dživipen. E lavuta ke mande patrinel, sar ke mro papus, sar ke savore Roma. Te bi našavas e lavuta the o bašaviben, ta imar man nane andro dživipen ňič.

Gejza Horváth