Kole, save pametinen e pridruženo viroba džanen, sar pes but Roma thode pro pindre koleha, kaj len sas lačhi buťi, vaš savi chudenas mištes potimen. Akana hin pojekh Roma, saven hin lačhi buťi, u likeren pes sar podnikat. Kajča, kajse hin čino u sar phenen o statistiki, talam 80 % Roma hine bie buťi. Pal kada davas duma le Emil Miko, savo kerel sar podnikatelis Rokycaňate u kamľom te džanel, sar leske džal e buťi.

„Mek pes mange naačhiľa, kaj te chudav kajsi buťi, savi šaj keras calo berš kole muršenca, saven šaj thovav andre buťi. Sakovar chudav cikne buta u te šaj thovav panč šov dženen pro vajkeci čhona, ta vakerav pal oda, kaj amen sas bacht. O murša kamen te kerel, u sar len hin buťi, ta sako dženo pes likerel pativaha, kaj peske te namosarel pro masovar. Vaš koda phenas, kaj le Romen hin dost bari motiacija andre buťi, kajča buťi nane.“
Aver situacija hin paš kole, save arakhle buťi andro fabriki abo varekhaj avrether. Pal kada phučlom Romestar, savo kerel andre firma, savi avla avral. Leskero nav našči irinav, bo jov oda nakamelas. „Me somas but bachtalo kolestar kaj man ile andre buťi kode, kaj akana kerav. Phirav tosara, pal o dilos the rati, u te kerav presčasi, zarodav mange šukar love. Hin čačipen, kaj buter som andre buťi sar khere, kajča adadžives peske manuš našči kidel avri, u te kamel te dživel, mušinel te kerel savoro so birinel. Hin čačipen, kaj la potporatar pes nadel te dživel, u prindžardžom soda hin pes te mangel sar žobrakos pre socialka.“
Romane podnikatela hine andre phari pozicija saoreha, so kie kada perel. O pojištění, daně the neve predpisi lenge but komplikinen o dživipen, u vaš koda kaj len nane lačhe zakazki ta peren pro khoča. „Som akana andre kajsi phari situacija, kaja nairinav te lel le muršen andre buťi, te len nane peskero živnostakos…“ phendža mange aver romano podnikatelis Plzňatar. „Kada so akana avla pro podnikatela, oda hin avke, sar amari likvidacija. Naačhola mange nič aver ča savoro te mukel u te džal pre socialka. Kavke keravas korkoro pre peste, u mek davas buťi avre dženen, save likeren famelija. Kajča buťi nane, u o nevipena andro pretpisi man maren pro khoča.“ Le Romenge save roden buťi mek o gadže phene the kavke, kaj te džan te rodel buťi paš peskere romane podnikatela. Kada hin pro asaben, bo o romane podnikatela polokes peren andre kodi situacija, andre savi hin o bibučakere manuša.“ Savoro pes komplikinel koleha, kaj o Roma korkore nabirinen te hazdel peskere ekonomicka aktiviti. Nane sar. O gadže le romane podnikatelen maškar peste namuken, u kole save chuden varesavi buťi, oda hin ča čeporo koter, savo lenge muken o gadžikane podnikatela. Vaš koda o romane podnikatela peren pro khoča.

Ondřej Giňa