– o phure prindžaren odživipen

Akana pes phundradža duma pal koda, kaj kampel te mukel anglal le terne Romen, saven hin školi, u jon pes te thoven vaš savoro, so kampel le Romenge te prikerel. Kada hin godžaver mangipen, u talam sako achaľol koleske, kaj študimen manuša amenge but schazaľinen. Kajča varekana dičhol e duma avke, sar te maškar o terne the phureder romane generaciji elas konfliktos. Me džanav, kaj oda nane andal amare šere, kaj kada avel avral. Vaš oda kamav te sikhavel, sar hin o čačipen. Anglal phenav, kaj talam sako Rom kerel baripen koleha, kaj amen hin študimen manuša. But bari buči pre ada kerdža o JUDr. Emil Ščuka, savo imar vajkeci berša lidžal romaňi škola Kolinoste. Idea pal kada les sas imar beršeste 1991! Romane študenti hin the Prahate pre Universita, kaj bare berša sikhavel e Milena Hubschmannova. Hin šukares, kaj barol generacija savi ela sikhadži, u kavke talam barola avri čačutni romaňi inteligencija, savi amen angomis nasas. Kajča nane savoro avke, sar kampelas te avel.

Buter kolendar so študinen nadžanen romanes, le Romenca len nane intenzivno kontaktos, u pal o romano dživipen džanen buterval ča koda, so len sikhade o gadže. Korkore nabirinen te arakhel o čačipen pal koda, so hin romano dživipen, sar pes Rom šunel maškar o Roma, u sar pes šunel maškar aver manuša. Nadočirla mange jekh terneder romňori phendža: „So anglo Roma kerde o phure? Nič, ča savoro rozmarde, u dikhen ča pre peste.“ Kada sas igen jednoducho duma, kajča kaleha so phendža pes sikavel, kaj o Roma igen sigo bisteren. Andro berš 1990 naexistinelas nič kolestar, so o terne adadžives dikhen sar „normalno.“
Koda, kaj existinen romane poradci, koordinatora, asistenta. Adadžives hin Rada pro záležitosti romské komunity, Muzeum romské kultury, genas romane novini, šunas romaňi relacija andro radios, hin amen romaňi škola, romane organizaciji the aver věci. Kada hin produktos la bučatar, savi kerde o „phure“ anglo „terne“ – angle peskere čhave! Koda, kaj sas novelizimen „zákon o občanství“, kaj peľa e fala andre Matiční, kaj andro Lety hin baro bar, kaj hin zoraleder zakoni kontra diskriminacija the rasismus, oda tiž o produktos la bučatar, savi kerde o „phure“. Mištes džanas, kaj le ternege kampel te prindžarel but kolestar, sar sas phares te dochudel savoro, so len hin adadžives kie dispozicija. Le organizacijen hin peskere projekti, chuden love pre lengeri realizacija, o terne sikľon, prindžaren so mekbuter kolestar, so lenge kampel andre lengeri buči. Kajča problem hin koda, kaj čino džanen pal oda, so savoro kerde o „phure“ the so džanen. Sikhavel pes, kaj maškar o terne the phure hin slabo komunikacija bo aškar lende nane lačhe kontakti. Le ternen nane kastar te sikľol u našči prindžaren koda, so pes ade ačhiľa tel o dešupanč berš. Bibacht hin, kaj varesave terne našaven o kontaktos le Romenca, pre save dikhen sar pre kole AVER! But terne preačhon te achaľol le phurederenge, save predžidžile aver dživipen sar jon.
Le ternenge chibaľinen informaciji pal kodi etapa, kana pes budujinelas savoro so o phure kamenas angle peskere čhave. Akana mušinas te kerel koda, kaj o „phure“ te den peskero džaniben le ternenge, kaj te aven buter godžaveder the zoraleder andre peskero Romipen.

Desider Giňa