Anglal beršeste 1989 sas but važno koda, kaja pes kerenas maškar o Roma kidipena, kaj pes delas duma pal savoro, so le Romenge kampel. Bari šanca pes dikhelas andre koda, kaj le Romen te avel peskere organizaciji, u but zorales pes cirdela pal koda, kaj te aven romane novini.

Andre kada but zoraha cirdelas o JUDr. Emil Ščuka the leskero phral o Milan. O Emilis mištes prindžardža koda, kaj kampel te džal pal o politicko drom, u leskeri vize sas te thovel romaňi politicko sera. Pal kada sas but bare diskuziji, u pre sako kidipen pes vakerelas le Romenca kaj the jon te phenen peskero nazoris. Pre sako romaňi zabava pes kia peste kidenas manuša, save kamenas te hazdel savore phučibena pal o romano dživipen, u kada sas bari agitačno buťi, savi pes kerelas maškar o Roma. Kavke pes rodenas politicka nazori pre savoreste, so kampelas te kerel amglo Roma. E Milena Hübschmannova sas but zorali andre koda, kaja pes te hazdel o Romipen – romaňi duma, kultura, tradiciji, u sas la sakovar zorale argumenti, save hine zorale the adadžives. Joj phenelas kavke: Te manuša našaven peskeri čhib, našaven peskeri vodi; našaven savoro koda, so lenge mukle lengere daja the dada. U adadžives pes sikavel, savo baro la sas čačipen.
But terne Roma navakeren romanes, nadžanen ňič pal peskeri historija, nadžanen so pes lenca kerel, naprindžaren o dživipen savo sas le Romen paš o komunisti, fašisti, the angleder. Kada hin adadžives goreder sas varekana, bo akor o Roma likerenas peskeri duma u denas jekh avres paťiv. Kavke sas o Roma mek anglo berš 1990, kana pes ačhiľa e „Sametová revoluce“. Akor kerdža o Emilis the o Laďa Rusenko bari buťi koleha, kaj gele pal o Václav Havel u phende leske: „Amen o Roma džas tumenca.“ Sar sas e bari demobstracija Prahate pre Letno, ode pre tribuna prevakerde o Ščukas the o Rusenko, u kavke pes chudľa te kerel nevi historija anglo Roma. Kajča kada sas kisitimen sigeder niž avľa e revolucija. Rokycaňate sas kerdo baro kidipen, kaj avle savore bare romane manuša pal o Čechi the pal e Slovensko. Oda sas mek paš o komunisti, u o Andrej Giňa kerdža vibitones. Oficialnones kerdža kulturno kidipen „Když se sejdou přátelé“ u paš kada kidipen pes sgele savore manuša, save kamle te hazdel nevi romaňi organizacija. Pal kada kidipen Rokycaňate džanenas Prahate pro ÚV KSČ u vaš koda ode bičhade le estebaken, save denas pozoris pre savoreste pal soste o Roma vakerenas. Kajča, savoro sas igen mištes organizimen, u kole so pripravinenas e romaňi organizacija sas anglo estebaka mištes garude.

Dezider Giňa