Nevipen savo hin thodo andro občanský zákoník kerdža nevi situacija maškar kole, so len hin khera the kole, ko andro lengere khera bešen. Musaj te phenel, kaj oda kajso nevipen, savo ela bibachtalo anglo but romane fameliji. Džal pal koda, kaj dži akana našči čhide famelija andal o kher bio sudos. Akana hin avke, kaj koda, kas kamen te čhivel avri andal okher, mušinel te džal kio sudos u te mangel, kaj les te braninel.

Andre praktika džal pal koda, kaj but romane famelijen, save pes snadre kajsi situacija dochudena, naela šanca te ačhol andro kher. Talam savore Roma hine bie buči, lengero džaniben pal o pravo hin igen cikno, bo talam savoren hin nalačhe školi, savo chudle andro zvlaštna školi. Kada savoro thovel le Romen andre bibachtali pozicija. O Roma hine diskriminimen anglo zakonos. Kole so o nevipen kerde nadikhenas pre koda, sar savoro perela, kaj le Romen nane šanca te vikhelel paš o sudos, hoj o nevipen andro zakonos le Romen murdarela. Andre kada momentos pes sikavel sar hin namište koda, kaj o Roma nane chudle kode kaj pes rozhodinel, kaj le Romen nane participacija andro phundrado dživipen. E majorita rozhodinel bi koda, kaj te dikhel, sar oda perela pro Roma. Lenge jek. Le Romen nane šanca te thovel pes kontra koleske so phagel lengere manušane the aver čačipena.
Institucionalno diskriminacija hin majučeder forma savi phagel o mnušane čačipena, u koda nevipen andro občanský zákoník le Romen dikrimininel. Andre praktika ela kavke, kaj o fameliji, save dživen andal o minimum mušinena te mangel o sudos, kaj len te braninel, kajča khatar lena pro advokati. Talam savore Roma pes anglo sudos nabirinen te braninel bo len nane školi, u bi o advokati pes naobačhona. Kole ko kerde o nevipen andro občanský zákoník kada savoro džanen. O internacionalna dokumenti pal o manušane čačipena parančolinen le themege jak e majorita sakovar kana kerel rozhodnutí, mušinel te dikhel pre koda, so kampel le minoritenge. „Rámcová úmluva“ pal o nacionalna minoriti phandel le themen kie koda, kaja le manušenge save peren kio minoriti te del than andro procesi, kana džal pal e kulturno, sociatakero the ekonomicko dživipen the pal koda, sar pes prikeren kole věci so pre lende perel. Koda, kaj le manušen čhivkerena avri andal o khera kavke sar hin chudlo o nevipen andro občanský zákoník, oda majsigeder the majbuter perela ča pro Roma.

Ondřej Giňa