Sar avav maškar o Roma, ta šunav sar vakeren kole džene, save dživen andro bare pharipena the problemi, u paľis šunav kolen, save kamen le čore Romenge te pomožinel. Kajča sakosera vakerel vareso aver.

O Roma khatal o holobiti pes mušinen te marel vaš o sakodživesutno dživipen, savo hin sako berš goreder. Kole džene save keren buťi anglo Roma, ta roden šanciji sar te prikerel o dživipen andro džindžardo drom – andre perspektiva. Andre kada hin disproporcija, savi kerel, kaj peske o manuša naachaľon. But pes vakerel pal koda, kaj le Romenge kampel te sikhľol. Čačipen hin, kaj sikade manušes hin andro dživipen bareder šanciji. Kajča manuš saves nane sostar te dživel, našťi dikhel so kampel te kerel andro panč abo deš berš. Jov dikhel pre koda, so leha ela tajsa. But džungales pes akana kerel le Romenca andro fori, save len ispiden avri andal o khera. Fameľija savi pes dochudľa andre kajsi situacija – šaj phučas soske – nadikhel anglal pre koda, sar o čhavore sikhľon andre škola. Anglal dikhel pre koda, sar predživena aver džives, so chana, kaj pes thovena. Te avava andre kajsi fameľija u vakerava lenge pal koda, kaj kampel le čhavoren te bičhavkerel andre škola, u musaj te dikhel kaj o čhavore andre škola mištes te sikhľon, ta man o Roma dena kajsi paťiv, kaj naarakhava o drom khatar te denašel. Andre kada amenge šoha našťi achaľuvas. Sako džanel, kaj maškar o Roma hin 90 % manuša bi e buťi. La podporatar pes nadel te dživel.
Te andre fameľija avel ča le dživipnaskero minimum, ta kolestar pes nadel te dživel ani te merel. Kaleske našťi achaľol manuš, savo kajsi situacija napredžidžiľa pre peskeri cipa. U kada hin aver situacija, soske peske maškar amende naachaľuvas. Na hjaba pes phenel, kaj o čalo le bokhaleske napaťal. Somas te dikhel andre Mladá Boleslav, Sokolovoste, Slaný the andre aver fori, kaj le romane fameľijen čhiven avri andal o khera. Le gadžen hin argumentos andre koda, kaj o Roma napoťinen vaš o khera. Kada hin absolutno tragedija andre amaro dživipen, savi amen visarel pale andre kole berša, kana o Roma dživenas andro veša. Akana pes ade kerel situacija, savi hin le Romen pre Slovensko andro osadi. Kadi bibacht šaj perel pre sako Rom, bo o gadže amen maškar peste nakamen. Sokolovoste vakeravas jekhe Romeha, savo kerelas but berša pre šachta. Paľis les premukhle andal e buťi, e romňi leske nasvaľiľa, u akana dživen ča la podporatar. Sar sako čhon poťinen o inkaso, ta lenge ačhol ča pro šuko maro. O rom kamel te kerel, kajča buťi nachudela. E romňi nasvaľi ta choc te buťi angle late elas ta našťi kerel. Le čhaven imar hin peskere fameľiji, kajča the len nane buťi, u dživen ča le podporendar. Kale manušenge pes dživel but phares, u ko kada naprindžardža, našťi oleske achaľol. Kajse manušenca te vakeraha pal e „Koncepce romské integrace, vzdělávání, multikulturalita,“ ta jon kaleske našťi achaľon. Lenge kampel buťi, kaj len te el sostar te dživel. U pre kada man hin jekh phučiben. E bibachtaľi situacija džal le Romenca imar beršestar 1990.
Andre Čechiko dživel talam 300 000 Roma. Oda kale štatos čačes nane kajsi zor, kaj anglo 300 000 peskere manuša našťi arakhľa tel 13 berša varesavo drom kio feder dživipen? Paťan mange, kaleske me našťi achaľuvav, u kada mange nadžal andro šero. Tumenge he?

Ondřej Giňa