Romano Hangos motto
ročník 9, číslo 7
vyšlo 2007-04-16

aktuální číslo
zprávy
rozhovor
názory
anketa
přílohy
reportáž
starší čísla
redakce
odkazy
e-mail



  Tera Fabiánová – Sar me phiravas andre škola (3)

Andre dujto trieda manca avle mek trin romane čhavore. Ačhiľom kamaratka kole mušorenca, o Roma pal ma phenenas, hoj som gorender sar murš! So o muršora phende, phenavas the me, so kernas, keravas the me. Te marďonas, marďuvavas the me.
Jekhvar avľa o cirkusis andro gav. Me meras pal o kheľiben. Džanavas te thovel o pindro pal e men. Phende avka o Šulo, o Bango, o Tarzaňis – avka bučhonas ola trin, so manca phirenas andre dujto trjeda: „Šun, tu džaha andro cirkusis a tu, so odoj dikheha, paľis amenge sa sikhaveha!“

Phenav: „Sar džava, te amen nane love?“
Gejľam kije khangeri. Angle khangeri sas le svato Janoskeri socha. Tosara, kana o gadža phirenas khatar e khangeri, čhivenas leske love. O Šulo phenel: „Soske la sochake love? Tu ča merkineha, či na avel o rašaj abo kostelňikos, amen kidaha avri o love.“ Rozkerde čik sajenca, čhungarenca, kerde kajsi astraďi kaša, thode pre raňori, e raňigori preispidne perdal o mreži kijo svato Janos. Kamenas o love te astarel upre. „Bangeja, muter, muter pre čik, ela feder!“ phenel o Šulo. Čačo, jekh fiľeris astarďiľa pre raňik. O rašaj avel!
„O rašaj avel!“ vičinav. O čhave mange thode o fiľeris andro muj. „Ligin! Nakhav tele!“ Nakhaďom, chudňom te tašľol. Tašľuvas, khasas, čhungaras, sa skaľiľom, o čhave man pekenas pal e men.
„So adaj keren bengale!“ phenel o rašaj.
„Avľam te modľinel pes kijo svato Janos – dičha, joj mišto na tašľiľa!“ chochavlas o Bango.
Bizo, o rašaj na džanelas, kaj tašľuvas andro čorachane love, phenďa: „Av arde, čhiva tuke čino svecimen paňi!“ Čhorďa mange andro burňika, avka o čorachane love zapijľom švecimen paňěha.
O Bango phenel: „Mušinas aver te kerel, kaj o love te stradas.“ Sar? So? Kaj? Me phiravas te kerel ke jekh gadžo, sas les kachňa. „Džanes so,“ phende o čhave, „džaha andro kurňikos, kideha le kachňendar o jandre, andal e bul. Bikenaha le Čhindeske.“
Me na džanavas koda te kerel. „Bangeja, dža tu!“
„Mišto,“ phende o čhave. „Tu džaha pro kašt, pre ambroľin, čhingereha o ambroľa, o Bango džala te kidel o jandre.“
Gejľom upre pre ambroľin – o rikono na bašolas, džanelas man. O čhave sas andro kurňikos, o kachňa na vičinenas, bo o Šulo, o Bango džanenas sar te kerel.
Ko avel ko na – o gadžo! Me pro kašt! O gadžo prosto ke mande. „Ta tu mange kavka paľikeras vašoda, kaj tut dav buťi?“ O gadžo chudňa baro cilo, so leha maren tele o akhora, de pre mande! Me ča dikhavas, či o Bango le Šuleha denašte andal o kurňikos. Dikhav, kaj chuťile perdal e kapura, imar nane. O gadžo len na dikhľa. Mišto, akana šaj avav tele pal o kašt. Chuťiľom – prosto pro karfin. Mek pr oja bacht les na demaďom andro pindro, ča e rokľa pharaďom. Palal. Prastav, e čhigerďi rokľa denašel andre balvaj, miri nangi buul bľišťisaľol sar o čhonoro.
O čhave pre ma užarenas. Visarenas man the kavka the kavka. „Kampel kotor te prisivel!“ phenel o Bango. Aľe sasvo kotor? Khatar laha?
„Džanes so,“ phenel o Bango, „tu džaha angla mande, me palal tute, e bul na dičhola.“ Avka džahas. E daj dural dikhelas. „S´oda avka aven? Dikh sar avel muršeha! Kikidlo ke late! Paťivaľi čhaj avka phirel? (Šaj mange uľa efta, ochto berš). Sar avľam pašeder, phenel e daj: „Ta avka tu phires, mri čhaj? Marďiľom ajci, kaj našťi ušťas pal e phuv. E daj jajgatinelas: „Jekh viganocis tut sas! Tu les čhingerďal! Sar džaha andre škola?“ Amen ňigda kotora na sas khere. Phenel mri daj: „Užar, varesar keraha“ Kajsi leketa, so sas te phandel anglal, ta la mange palal phandľa. Nangi bul na dičholas.
So ča mange e daj priphandľa e leketa, džahas te bikenel o jandre. Phenel o Čhindo: „S´oda tumen za kachňa hin?“ Bo e cipa sas saňori. „Dičhol, hoj romane kachňa!“ O Čhindo amendar o jandre na cinďa.
Akana so? Sar te zarodel love, kaj te džas andro cirkusis? Me phenďom: „Jaj, mange namištes! Imar na džav ňikhaj. Džav mange khere.“
„Ehe!“ phende o čhave. „Ta tu chaľal o love u kames khere te džal?“ O Šulo man chudňa kanestar. „Ma dara, khatar džaha visaľoha, amen pal tute, bo kada svatojansko fiľeris nane ča tiro! The amaro hino.“ Kajča so ole fiľeristar, te o cirkusoskero ľiloro molas jekh koruna u mek biš fiľeri!
„Avas džas odoj ča avka, dikhaha sar so,“ phenďa o Tarzaňis. Gejľom odoj, kaj o cirkusis sas. Pherdo cirkusiko verdana sas odoj. Džal o Bango te phučel, či lenge na kampel paňi te hordinel, te šegetinel dareso. Phenel oda cirkusňikos: „Ha, kampel mange pherne te rajbinel, ta te kamen, šaj rajbinen.“ O Bango denašelas paňeske, o Šulo rajbinlas, me odoj terďuvas sar lengeri princezňa. O Bango phenel le cirkusňikoske: „Imar la mukh andre! Joj džala te dikhel o cirkusis!“
O cirkusňikos andre mande ispidňa: „Hop! Dža denaš!“ Gejľom andre, o čhave rajbinenas o pherne sa het.
Somas andro cirkusis! O akrobati hurňisaľonas pro hrazdi, phirenas pro šelo, o klauni perkernas pal o bicigľi – mange sas jekhfeder pre dzeka sapaľi džuvľi andre somnakuňi rokľica, kerelas kozimertki andro luftos, phirelas pro vasta. Andre miro voďi keravas savoro pal late. Kada sa sikhava le čhavenge!
Avľom khere, labuvas sar čercheň. Marďiľom la datar, hoj phirav upre tele! Rovindos gejľom te sovel. Bokhaha. Sar zaphandľom o jakha , sa sunede keravas sar ola cirkusňika, chuťkeras andro luftos, phiravas pro vasta, pre mande labolas somnakuňi rokľica sar o khamoro.
Mek aňi na ďivesaľiľa, počoral ušťiľom, našľiľom andre mulaňi bar. Odoj sas bari čar, šukar, kovľi, andre čar cvičinavas, kaj man te na phagerav. Kerďom phurd. Kada džanavas te kerel. Thoďom o pindro pal e men. Probaľinďom salto te kerel. Pejľom pro dumo, fest demaďiľom. Soča man čino zbotarinďom, zumavas inke te kerel. Bonďaľiľom andro luftos. Mišto, imar the salto džanav. Jekh na somas hodno te kerel – na džanas te phirel pro vasta. Pekeravas ta perkeravas. Somas phagerďi kaľarďi. Savoro man dukhalas.
(dureder dujtovar)

přečtěte si
-> Noviny ke stažení

téma

redakce
Romano Hangos/Romský hlas
vychází s podporou Ministerstva kultury ČR, vydává Společenství Romů na Moravě
Adresa redakce:
Francouzská 84, 602 00 Brno
tel.: +420 545 246 645
fax: +420 545 246 674
email: rhangos@volny.cz

vyhledávání



Radioľurnál

Radioľurnál