Dojekh štatos savo kamel te avel barvalo hin les ajsi ekonomija so leske sogaľinel, kamel kaj te avel zoralo konkurentos, the partneris avre štatenge. Kamel kaj leskre love te aven zorale, kaj pre svetovo burza les te avel peskro than. Kajsi idea hin the amare čechikone štatos, peskre dromeha džal anglal, nadikhel pre ňikaste, aľe manušes del šanca, šaj avel barvalo, abo šaj pes lestar ačhel žobrakos, savoro hin le manušende andro vasta. Andre amaro štatos imar hin but ajse manuša, so len e ekonomija pekľa tele pro kľončki u nekhbuteder thodža tele le Romen. O štatos peske duminel kaj te del le Romen o podpori, ta hin len dost love pre oda kaj te počinen savoro so mušinen. Talam hin le štatos the čačipen, bo ola ista love chuden the o gadže u džanen lenca te dživel avri calo čhon, aľe o Roma na. O štatos gondoľinel avka: „Ta sar oda hoj gadžo džanel sar te kerel le lovenca u Rom na. Sar oda hoj Romes hin baro adošagos pro kher u gadžes na, sar oda hoj o gadžo birinel te počinel o udut, o paňi, o pľinos u o Rom na.“

Te avka laha, ta le štatos hin the čačipen, leskri kalkulacija hin ajsi: Savore chuden stejnaka love, kajča o Roma nadžanen peske te kerel le lovendar chasna, aľe o gadže hi. Ta sar oda, sem savore dživen andre jekh ekonomicko režimos, u jekh hin upre, aver tele. O gadže sar chuden o podpori, ta peršo počinen o bešiben, o udut, o pľinos, o paňi, aľe o Roma sar chuden o love, ta oda džives bisteren pre peskri phari ekonomicko situacija. Oda džives kamen te dživel, choc džanen hoj tajsa len naavela so te chal, hoj merena bokh. Ajso hin o čačipen, o Roma nabajinen lovendar, sar hin len adadžives pherdži žeba, pijen khelen, bašaven, tajsa roven, kečeň mangen, le čhaven te chal kamen te del. Aver Roma hinke sar hin len love khelen automati, pijen, bare love počinen vaš o drogi, paľis nabirinen korunaha. O khera napočinen, choc džanen hoj len čhivna avri ajso hin o čačipen.
Amaro socijalno sistemos hin ajso, hoj rachinel savoreha, del manušeske oda so leske kampel kaj te dživel sar manuš. Kajča but Roma nadžanen la podporaha te chasňinel avka kaj lenge te sogaľinel.

Gejza Horváth