Tumaro nav hin čhindžikano, san andal o čhindžikano fajtos? Miro nav hin čhindžikano, nadžanav či has andre amaro fajtos varesave Čhinde. Me uľiľom anglo mariben u te avľomas čhindži, ta imar adadžives nadživav, o Ňemci bi man murdardehas. Aľe andre miro rat čujinav he pačav kaj pal le dadeskri sera som čhindžikaňi.

U nane tumaro fajtos romano? Jekhvar pal kada vakerava, oda hin bari historia. Adadžives ňiko nadžanel ko ke kaste patrinel. Phenen mange vareso pal tumaro čhavorikano dživipen. Uľiľom andro berš 1933. Sar has o mariben, has mange šov berš. Phares pes mange dživlas. O dad has zaphandlo trin berš andro internačno lagros. Jekhvar sikh tosara šove orendar, avle vaš miro dad he miri daj o Ňemci. Has mange eňa berš, dikhav oda sar adadžives. Amen samas trin čhave, nekhterneder has mro phral, has leske duj čhon. O Ňemci phende hoj amen le čhavoren dena andro ľeľencos, aľe dine amen smirom, bo sikh tosara imar šove orendar avľas amari bibi u e daj phendžas hoj amen ačhaha paš late. Mri bibi bešelas dur amendar, aľe oda džives la o Del andžas ki amende. Te naavľahas ki amende, ta o Ňemci amen dinehas andro ľeľencos. Kada has miro nekhbareder zažitkos.

Marlas tumen tumaro dad sar sanas cikne čhavore? Mro dad man demadža ča jekhvar andre mro dživipen. Akor sar geľam pal leste andro taboris, somas igen rado hoj mre dades dikhav pal o duj berš. Odoj amen dine zumin u me andre radosca e zumin roščidžom. Mro dad man pekľa.

Leperen peske pre oda sar sanas cikňi čhajori? Mro papus mange vakerlas paramisa. Me pačavas kaj andro svetos dživen o princezni, o šarkaňa. Vaš oda kamavas te dikhel oda svetos avka sar mro papus mange vakerlas andro paramisa. Imar čhajoratar kamavas te džal andro svetos, he kamavas te dikhel sar dživen o nipi avrether. Leperav mange hoj kamavas te avel kaľi. Mišľinavas mange sar čhajori hoj te uľomas kaľi, ta uľomas šukareder.

Kana sanas perširaz zakamadži? Andre mire panč berša somas zakamadži andro plavčikos so man sikhavlas te pľivinel. Sar has mange dešuduj berš ta dikhľom moza pal o Maugli andal e džungla. Odoj bavinlas jekh Indos, dičholas avri sar Rom u jov pes vičinlas Sabu. Andre leste man zakamandžom. Avka les kamavas, kaj leske pisindžom andro Hollywood u jov mange ňigda šoha napisindža pale. Vaš mange has kada bari dukh. Oda has kamiben dural, me les kamavas u jov pal mande nadžanelas ňič. Aňi nadžanelas o lestar hoj som pro svetos.

So tumen andžas ki o Roma? E bengalsko čhib andal e India. Sar has mange dešuštar berš, imar sikhavavas man te vakerel bengalski. Sar šunavas le Romen te del duma, ta but lavenge achaľuvavas, aľe savoro na. Varesave lava hin le Romen ajse ista sar le Inden. Has mange dešueňa berš sar keravas Ostravate buči u manca odoj kernas o Roma. Šunavas sar vakeren u achaľuvavas lenge, aľe nadžanavas ko hine. O Del man ke lende andžas. Sar avľom perširaz ki o Roma takoj man čujinavas sar khere, bachtales. O Roma thode andre mande romano jilo. Me hinke thodžom oda andre miri čhaj. Hin late romano emberšikos, romaňi natura. Me, he miri čhaj dživahas jekh berš andre romaňi osada Rakúsi paš o Kežmarkos. Oda has miro nekhšukareder ideos andre miro dživipen. Te bi šaj uľuvas mek jekhvar, ta imar bi kamas te uľoľ sar romňi u kamas bi te avel kaľi.

So hin le Romen lačho? O Roma ľikeren jekhetane, choc hine čore, ta he avka hine bare barvale manuša. Manušes den jepaš na ča le marestar, aľe he le jilestar. Ko lenge avel andro kher o les den bari pačiv, thoven les te bešel, den les te chal, mukhen les ke peste te sovel. Le Romengro barvaľipen hin o čhavore.

So hin le Romen bibacht? Igen pačav kaj jekhvar avla le romengri bachtaľi ora. Adadžives imar o Roma bisteren peskri čhib, nakamen te avel Roma, keren pestar gadžen. E čirlatuňi romaňi pačiv džal tele le paňeha. Koda so has andro phure Roma kampol te ľidžal anglal, te vazdel upre pal e phuv.

So bi kamenas te phenel le Romenge? Romale, ňigda šoha nabisteren pre peskri romaňi pačiv, pro romano jilo, maladžan pes vaš oda hoj san Roma, keren andro da baripen. Him mange phares pro jilo, bo imar nane andre mande zor. Avas bi moneki rado te bi šaj keras dureder oja buči so kerav. Kamas bi te vazdel upre e romano barvaľipen, e romaňi kultura kaj la te prindžaren na ča o Roma, aľe the o gadže avka sar la prindžarav me. La Milkake phendžom, kaj sar nadžanav mange te leperel pre varesave romane lava, ta lav lakro slovňikos andro vast, he odoj arakhav savoro so imar bisterdžom. U joj mange phendžas: „Te kada čačipen so mange phenes, ta miro cilos andro dživipen hin splňimen.“ Gejza Horváth